Kiedy złożyć do sądu, wniosek o uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego?
Przed rozpoczęciem pisania niniejszego artykułu zastanawiałam się, czy jakikolwiek sens ma powtarzanie tych samych informacji, które można znaleźć na wielu stronach internetowych.
Kolejne wiadomości i kolejne pytania utwierdziły mnie jednak w przekonaniu, że temat ten wymaga opracowania w jasny i dostępny dla każdego sposób.
Na początku należy podkreślić, że procedura uznania orzeczenia rozwodowego, wydanego przez sąd za granicą uzależnione jest od dwóch rzeczy:
daty wydania orzeczenia, oraz
od tego czy orzeczenie zostało wydane przez sąd państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, czy też przez sąd państwa nienależącego do Unii Europejskiej.
W przypadku orzeczeń wydanych po 1 maja 2004 przez państwa będące członkami Unii Europejskiej, zastosowanie znajduje rozporządzenie Rady nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 roku[1].
Należy jednak pamiętać, że chociaż rozporządzenie to przewiduje, że orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim (np.: Holandii) jest uznawane w innym państwie członkowskim (np.: Polce) bez konieczności przeprowadzenia specjalnego postępowania, to nic nie dzieje się automatycznie, a zarejestrowanie rozwodu w urzędzie stanu cywilnego w Polsce, wymaga od nas zaangażowania i przedłożenia określonych dokumentów.
Wyroki rozwodowe wydane przez sądy państw niebędących członkami Unii Europejskiej po 1 lipca 2009 roku:
są także bezpośrednio uznawane przez polskie władze i podlegają jedynie procedurze rejestracji – którą można przeprowadzić w urzędzie stanu cywilnego w Polsce, o czym była mowa w poprzednim wpisie: Nic nie dzieje się automatycznie, czyli obowiązek zarejestrowania holenderskiego orzeczenia rozwodowego w Polsce
To co interesuje nas w tym wpisie to:
Wyroki rozwodowe wydane przez sądy państw członkowskich Unii Europejskiej przed 1 maja 2004 roku lub przez sądy pozostałych państw przed 1 lipca 2009 roku, które:
mogą zostać uznane na terytorium RP tylko w wyniku przeprowadzenia specjalnego postępowania sądowego. Do tych państw stosuje się odpowiednio przepisy Konwencji o uznawaniu rozwodów i separacji sporządzonej w Hadze 1 czerwca 1970 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 53, poz. 561).
Również polski kodeks postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.), w art. 1145 i kolejnych reguluje uznanie orzeczeń sądów państw obcych lub rozstrzygnięć innych organów państw obcych.
Właściwość sądu… Czyli do którego sądu złożyć wniosek?
Przepisy k.p.c. precyzyjnie wskazują, że sądem właściwym do rozpoznania wniosku o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego, gdy dotyczy ono obywatela polskiego zamieszkałego w Polsce, podlega kompetencji sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania tej osoby.
Z kolei uznanie wyroku sądu zagranicznego dotyczącego obywatela polskiego w przypadku, gdy obie strony zamieszkują za granicą, podlega kompetencji Sądu Okręgowego w Warszawie (art. 1148 ze znaczkiem 1 § 1).
Kiedy ustanowić pełnomocnika do doręczeń?
Kolejne przepisy nakładają obowiązek wskazania przez stronę, która nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w Polsce lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, pełnomocnika do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku nieustanowienia przez nią zamieszkałego w Polsce pełnomocnika do prowadzenia sprawy (art. 1135 ze znaczkiem 5 k.p.c.).
W razie niewskazania pełnomocnika, przeznaczone dla tej strony pisma sądowe pozostawia się w aktach sprawy, ze skutkiem doręczenia. (art. 1135 ze znaczkiem 5 § 1 i 2).
Orzeczenia sądów państw obcych wydane w sprawach cywilnych podlegają uznaniu z mocy prawa o czym stanowi art. 1145 k.p.c., chyba że istnieją przeszkody określone w art. 1146 k.p.c.
Orzeczenie nie podlega uznaniu, jeżeli:
nie jest prawomocne w państwie, w którym zostało wydane;
zapadło w sprawie należącej do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich;
pozwanemu, który nie wdał się w spór co do istoty sprawy, nie doręczono należycie i w czasie umożliwiającym podjęcie obrony pisma wszczynającego postępowanie;
strona w toku postępowania była pozbawiona możności obrony;
sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami zawisła w Rzeczypospolitej Polskiej wcześniej niż przed sądem państwa obcego;
jest sprzeczne z wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu polskiego albo wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu państwa obcego, spełniającym przesłanki jego uznania w Rzeczypospolitej Polskiej, zapadłymi w sprawie o to samo roszczenie między tymi samymi stronami;
uznanie byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).
Tym samym każdy powołujący się w Polsce na uznanie zagranicznego orzeczenia jest zobowiązany przedłożyć odpowiednie dokumenty, tak aby sąd miał możliwość zbadania, czy spełnione są wymagania warunkujące uznanie zagranicznego orzeczenia.
Jakie dokumenty są niezbędne do uznania przez są zagranicznego orzeczenia?
urzędowy odpis orzeczenia;
dokument stwierdzający, że orzeczenie jest prawomocne (chyba że prawomocność orzeczenia wynika z jego treści) – wraz z ich tłumaczeniem na język polski (art. 1147 § 1), pzy czym tłumaczenie powinno zostać sporządzone przez tłumacza przysięgłego.
Jeżeli orzeczenie zostało wydane w postępowaniu, w którym pozwany nie wdał się w spór co do istoty sprawy (najczęściej będzie to wyrok zaoczny), należy przedstawić:
dokument, że pismo wszczynające postępowanie zostało mu doręczone, także z uwierzytelnionym przekładem (art. 1147 § 2).
Najistotniejsze kwestie dotyczące postępowania o ustalenie, czy zagraniczne orzeczenie podlega uznaniu są unormowane w art. 1148 i 1148 ze znaczkiem 1.
Z wnioskiem o ustalenie może wystąpić „każdy, kto ma w tym interes prawny”.
Jak sporządzić wniosek o uznanie wyroku zagranicznego sądu?
Wniosek o uznanie wyroku sądu zagranicznego powinien zawierać:
imię, nazwisko i adres wnioskodawcy,
imię, nazwisko i adres pełnomocnika do doręczeń w Polsce (o ile będzie ustanowiony),
imię, nazwisko i adres uczestnika postępowania (była żona, były mąż),
datę i miejsce zawarcia związku małżeńskiego, (jeśli związek małżeński zawarty był za granicą, może być wymagana transkrypcja /rejestracja/ aktu małżeństwa)
obywatelstwo, jakie posiadali małżonkowie w dniu wniesienia pozwu o rozwód oraz jakie posiadają obecnie,
uzasadnienie interesu prawnego żądania uznania wyroku (do czego potrzebne jest wnioskodawcy uznanie wyroku),
wyjaśnienie, czy w Polsce toczyła się sprawa o rozwód.
Jakie dokumenty trzeba załączyć do wniosku o uznanie zagranicznego orzeczenia?
oryginał orzeczenia zagranicznego ze stwierdzeniem prawomocności;
oryginał tłumaczenia na język polski orzeczenia zagranicznego wykonane przez tłumacza przysięgłego;
oryginalny odpis skróconego aktu małżeństwa z USC w Polsce z datą wydania do 3 miesięcy wstecz;
pełnomocnictwo (jeśli dotyczy);
potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej od wniosku /300 zł/.
zaliczka na koszty tłumaczenia korespondencji dla uczestnika postępowania (gdy uczestnikiem jest obywatel innego państwa)
oświadczenie uczestnika postępowania akceptującego treść wniosku i ustanawiającego pełnomocnika do doręczeń na terenie Polski (co pozwoli uniknąć czasochłonnego doręczenia korespondencji dla uczestnika za granicę i jej kosztownego tłumaczenia. Oświadczenie uczestnika musi być przez niego podpisane a podpis poświadczony notarialnie lub w Konsulacie) – załączenie tego dokumentu jest zalecane, a nie wymagane do złożenia wniosku;
Oryginalny wniosek wraz z załącznikami + 4 kopie wniosku wraz z załącznikami /6 wniosek wraz z załącznikami należy przygotować dla siebie/ składa się osobiście w Biurze Podawczym właściwego terytorialnie Sądu Okręgowego w Polsce lub przesyła listem poleconym na jego adres.
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 300) w art. 24 ust. 1 pkt 1 stanowi, że od wniosku o ustalenie, że orzeczenie sądu państwa obcego lub rozstrzygnięcie innego organu państwa obcego podlega albo nie podlega uznaniu pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 zł.
[1] rozporządzenie Rady nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 roku dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000.
